Zapewne nieraz zdarzyło się że przy próbie odtworzenia filmu z typowym rozszerzeniem (np. avi) zobaczyliśmy komunikat informujący nas o tym że plik nie może zostać odtworzony ponieważ w systemie brakuje jakiegoś kodeka.
Nie trzeba wpadać w panikę w takiej sytuacji, ten poradnik wyjaśni dlaczego czasem zdarzają się nam takie sytuacje oraz jak dobierać kodeki.
Z czego składa się plik Audio/Video
Najpierw trzeba zrozumieć że pliki Audio/Video nie są jednolitym tworem lecz składają się one w środku z kilku części.
Aby było możliwe odtworzenie jakiegoś pliku muszą być kodeki umożliwiające zdekodowanie tych poszczególnych części.
Oto one:
- format pliku - jest to format w jakim jest zapisany cały dany plik.
Jest to tzw. format kontenerowy nazywany tak ze względu na to że wszystkie pozostałe części pliku są zawarte wewnątrz tego i bez kodeka odpowiedniego dla formatu kontenerowego nie da się zdekodować żadnej z pozostałych składowych pliku (w przypadku plików audio takich jak np. mp3 format kontenerowy zazwyczaj jest taki sam jak format audio).
Format kontenerowy można zazwyczaj rozpoznać po rozszerzeniu pliku (np. avi, mkv, rmvb itp.) ale większość programów rozpoznaje format kontenerowy poprzez analizę pliku i błędnie nadane rozszerzenie nie uniemożliwia poprawnego odtworzenia takiego pliku. - format video (ścieżka video) - jest to format w jakim został w pliku zakodowany obraz (jest tylko w plikach video).
Aby było możliwe poprawne wyświetlanie obrazu filmu niezbędny jest kodek odpowiedni do danego formatu video (np. DivX, XviD, AVC itp.). - format audio (ścieżka audio) - jest to format w jakim został w pliku zakodowany dźwięk, do poprawnego odtwarzania dźwięku niezbędny jest odpowiedni kodek audio (np. AAC, mp3, AC3 itp.)
- format napisów (ścieżka napisów) - jest to format w jakim w danym pliku zostały zapisane napisy do danego filmu (np. ssa, ass, txt itp.).
W przypadku większości programów do wyświetlania napisów nie są konieczne żadne dodatkowe kodeki ponieważ posiadają już one taką funkcję, w przypadku programów które nie mają takiej funkcji konieczny jest kodek DirectVob Sub (w programach które mają już funkcję wyświetlania napisów zainstalowanie tego kodeka spowoduje wyświetlanie napisów podwójnie - przez kodek i przez program).
Według specyfikacji tylko niektóre formaty plików video mogą zawierać napisy zapisane wewnątrz pliku ale istnieją programy które potrafią umieścić napisy w każdym formacie pliku audio i video (np. ALLPlayer), zazwyczaj takie programy zapisują napisy we własnym formacie.
Można też się spotkać z napisami wgranymi już w obraz (tzw wmuxowane napisy) które są już w obrazie i nie są przetwarzane przez program (takich napisów nie da się ani edytować ani wyłączyć ani przesuwać).
Jeśli byśmy chcieli schematycznie przedstawić budowę takiego pliku w postaci drzewka to wyglądałoby ono tak:
Jak znaleźć brakujący kodek
Aby znaleźć odpowiedni kodek musimy najpierw wiedzieć jakiego typu kodeka nam potrzeba.
Większość programów informując o niemożności odtworzenia pliku podaje nazwę kodeka jaką wykrył w pliku co znacznie ułatwia poszukiwania (choć nie zawsze sprawa jest oczywista ale w dalszej części tego poradnika).
Gorzej jeśli otrzymujemy informację która nie mówi nam nic ani o nazwie brakującego kodeka ani nawet o tym czy chodzi o format kontenerowy, format audio czy format video.
W takiej sytuacji po zachowaniu programu można próbować wywnioskować o jaki typ kodeka chodzi - jeśli program odtwarza obraz ale nie ma dźwięku to brak kodeka audio; jeśli jest na odwrót czyli jest dźwięk ale nie ma obrazu to brak kodeka video; jeśli plik nie rusza wcale to brakować kodeków do obu tych formatów lub do formatu kontenerowego (oczywiście to przy założeniu że odtwarzacz, system oraz sprzęt działają poprawnie).
Jeśli nie znamy nazwy brakującego nam kodeka to uzyskamy takie informacje używając jednego z programów przeznaczonych do analizy plików Audio/Video.
Jednym z najlepszych programów tego typu jest program MediaInfo.
Ma on prosty spolszczony interfejs ale dostarcza bardzo wielu szczegółowych informacji o pliku (nawet takich które nie mają znaczenia przy szukaniu kodeka).
W przypadku wielu formatów program wyświetla przycisk przekierowujący na stronę z kodekiem do danego formatu ale nie zawsze będzie to "jedyny słuszny" kodek (więcej o tym w dalszej części).
Innym programem tego typu jest program GSpot.
On również pozwala uzyskać informacje o kodekach jakie są potrzebne dla danego pliku, ale w odróżnieniu do wymienionego wyżej programu ma on interfejs mocno przeładowany i tylko po angielsku przez co jest mało przejrzysty.
Nie jest to pełna lista programów o takiej funkcjonalności jakie można znaleźć, niektóre programy multimedialne mają własne mechanizmy wyświetlające informacje o pliku lub korzystają z bibliotek tego typu programów (np. ALLPlayer korzysta z biblioteki MediaInfo dając dodatkowo wgląd jakie kodeki są już w systemie).
Mając już informacje o kodekach łatwo już za pomocą google znaleźć je.
Jak dobierać kodeki - kilka dobrych nawyków
Kodeki i formaty to temat rzeka, jest ich mnóstwo i wciąż powstają nowe.
Dlatego co jakiś czas konieczne staje się znalezienia kodeka do nowego formatu lub uaktualnienia już posiadanych kodeków.
Niektóre programy do odtwarzania mają już własny zestaw kodeków i nie korzystają z systemowych (np. VLC), inne otrzymujemy z pakietem kodeków które przy instalacji są rejestrowane w systemie lub umożliwiają one pobranie takiego gotowego zestawu i zarejestrowanie go w systemie (ciekawym programem należącym jednocześnie do obu grup jest ALLPlayer - w instalce jest kilka podstawowych kodeków a pełen zestaw może zostać pobrany poprzez liveupdate, domyślnie bez rejestracji ich w systemie aby były dostępne tylko dla niego ale jest też możliwość rejestrowania ich dla pozostałych programów).
Jeszcze inne programy nie mają kodeków (np. Windows Media Player) i aby można było coś odtworzyć należy dodatkowo zainstalować kodeki.
Jeśli chodzi i instalację kodeków to są dwie główne metody ich instalacji:
- Samodzielne wyszukiwanie pobieranie i instalowanie potrzebnych nam kodeków,
- Instalacja jakiejś paczki kodeków (codecpack).
Ale z doświadczenia wiem że większość idzie na łatwiznę i zdaje się na czyjąś robotę instalując paczkę kodeków.
Oto kilka wskazówek pozwalających uniknąć niepotrzebnych problemów:
- Trzymaj się jednej paczki kodeków. W różnych paczkach często są te same kodeki ale w różnych wersjach co przy instalacji kilku paczek często skutkuje konfliktami wersji.
- Unikaj paczek typu lite. Takie paczki są zwykle pozbawione wielu kodeków. Poza tym bazują one głównie na kodeku FFDShow który nie jest najlepszym wyjściem (patrz wskazówka 3).
- Unikaj odtwarzania wszystkiego co się da za pomocą kodeka FFDShow. Kodek ten jest kodekiem typu "ALL in 1", dzięki temu jest on w stanie odtwarzać wiele formatów ale często odbywa się to kosztem większego obciążania komputera niż przy użyciu odpowiednio dobranego dedykowanego kodeka. Na mocnym nieobciążonym sprzęcie przy filmach w niskiej jakości może nie być to zauważalne ale w niekorzystnych warunkach różnica może być bardzo wyraźna.
- Jeśli chcesz zmienić paczkę kodeków na inną najpierw odinstaluj poprzednio zainstalowaną. Unikniesz w ten sposób robienia bałaganu w kodekach. Korzystne może się też okazać wyczyszczenie systemu jakimś programem bo niektóre paczki pozostawiają po sobie śmieci mimo ich poprawnego odinstalowania.
- Unikaj instalowania programów dedykowanych tylko do danego formatu. Programy takie po instalacji przypisują dany format pliku do siebie a często dodatkowo powodują problemy z odtwarzaniem tego formatu w innych programach. Przykładem takiego działania jest RealPlayer, po instalacji są problemy z odtwarzaniem plików rmvb w innych programach mimo zainstalowania alternatywnego (a zarazem lepszego) kodeka dla tego formatu Real Alternative - dopiero po odinstalowaniu RealPlayera sytuacja wraca do normy.
- Ostatnia, najważniejsza rada to: instalując coś uważnie czytaj komunikaty - nigdy nie klikaj "Tak" automatycznie bez czytania.
Pochwały przyznane za posta: 6
